1745eko Matxinada Jakobitarra

1745eko Matxinada Jakobitarra
Jakobiten matxinada
An Incident in the Rebellion of 1745, David Morier - Cullodengo guduari buruzko margolana
Data	1745eko abuztuaren 19a-1746ko apirilaren 20a
Lekua	Eskozia - Ingalaterrako iparraldea
Emaitza	Britainiar gobernuaren garaipena
Gudulariak
Britainia Handiko Erresuma Jakobitak
Buruzagiak
William, Cumberlandeko dukea John Cope Henry Hawley George Wade Duncan Forbes Charles Edward Stuart George Murray John O'Sullivan John Drummond James Drummond
Indarra
8000 gizon 7000 gizon

1745eko Matxinada Jakobitarra (Eskoziako gaeleraz: Bliadhna Theàrlaich) The Forty-Five (euskaraz: «Berrogeita bostekoa») bezala ere ezagutua, Charles Edward Stuart bere aita James Francis Edward Stuartentzat britainiar tronua berreskuratzen saiatu zenean eman zen. Charles Edward eta James Francis Estuardo etxearen (ingelesez: Stuart) buruak ziren, Jakue II.a Estuardo tronutik kanporatu zutenetik Erresuma Batuko koroa erreklamatzen zuena. Matxinada Austriako Ondorengotza Gerraren testuinguruan gertatu zen, britainiar armada gehiena Europa kontinentalean borrokatzen ari zenean. 1745ekoa Jakobiten azken matxinada izan zen, eta besteak bezala porrotean amaitu zen.^[1]

Charlesek 1745eko abuztuaren 19an Glenfinnanen hasi zuen matxinada, Eskoziako Highlandsetan. Handik gutxira Edinburgo hartu zuten, eta irailean Prestonpanseko guduan garaipena lortu zuten. Eskoziarrek urrian egindako kontseilu batean Ingalaterra inbaditzea onartu zuten, Charlesek jakobitar ingelesen laguntza eta Ingalaterrako hegoaldean aldi bereko frantziar lehorreratzea agindu ondoren. Azaroaren hasieran Ingalaterran sartu ziren, baina aurreko bi promesak errealitatea bihurtu ez zirela ikustean abenduaren 4an Derbyra iritsi zirenean denbora batez gelditu egin ziren etorkizuneko estrategiaz hitz egiteko.^[2]

Antzeko eztabaidak izan ziren Carlislen, Prestonen eta Manchesterren, eta askok ordurako Eskoziatik urrunegi joan zirela uste zuten. Inbasioaren bidea Jakobitek aldekotasunean sendo kontsideratutako eremuak zeharkatzeko hautatua izan zen, baina aldeko ingelesen laguntza ez zen gauzatu. Aurkako gobernuaren tropak kopuruz gaindikoak ziren eta porrota latzak jasotzeko arriskupean zeuden. Erretiratzeko erabakia gehiengo zabalaren babesa izan zuen, baina Charles eta bere jarraitzaile eskoziarren arteko zatiketa berreskuraezina eragin zuen. 1746ko urtarrilean Falkirk Muir garaitu arren, apirilean Cullodenen garaitu izanak matxinada amaitu zuen.^[3] Charles Frantziara ihes egin zuen, tronua berriz ere hartzen saiatu gabe, eta 1788an Erroman hil zen.

1. ↑ The Jacobite Rebellion 1745–46. Osprey Publishing Ltd. 2011 ISBN 978-1-4728-9542-4. (Noiz kontsultatua: 2024-10-04).
2. ↑ Livingstone of Bachuil, Alastair, ed. (2001). No quarter given: the muster roll of Prince Charles Edward Stuart's army, 1745-46. Neil Wilson ISBN 978-1-903238-02-8. (Noiz kontsultatua: 2024-10-04).
3. ↑ Duffy, Christopher. (2003). The '45. Cassell Military ; Distributed in the U.S. by Sterling Pub ISBN 978-0-304-35525-9. (Noiz kontsultatua: 2024-10-04).